Καταπολέμηση οικονομικού εγκλήματος / Καταπολέμηση ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας


Η καταπολέμηση της πρακτικής της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (γνωστή στην αγγλική ορολογία ως "anti-money laundering") άρχισε από τη δεκαετία του 1980 να ανάγεται σε προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις και τις δικαστικές αρχές πολλών κρατών ανά την υφήλιο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε όμως ειδικά στο πρόβλημα της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος ως διαύλου για τη νομιμοποίηση τέτοιων εσόδων. Εκτιμώντας ότι όταν οι διαμεσολαβούντες χρηματοπιστωτικοί φορείς, και ειδικότερα τα πιστωτικά ιδρύματα, χρησιμοποιούνται ως δίαυλοι για τη νομιμοποίηση του προϊόντος παράνομων δραστηριοτήτων η φερεγγυότητα και η σταθερότητα του ενεχόμενου φορέα, αλλά και η αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο σύνολό του, μπορούν να κλονιστούν σοβαρά, με αποτέλεσμα την απώλεια της εμπιστοσύνης του κοινού σε αυτό, οι αρμόδιες εποπτικές αρχές των πιστωτικών ιδρυμάτων άρχισαν, σε συνεργασία με τις εθνικές κυβερνήσεις, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ρυθμιστικής παρέμβασης.

  • Σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (‘EBA’) αναφορικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών για θέματα προληπτικής εποπτείας και AML/CFT

    Στις 27 Μαΐου 2021, η ‘EBA’ έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, έως τις 27 Αυγούστου 2021, σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών αναφορικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι επιφορτισμένες αφενός για θέματα προληπτικής εποπτείας (“prudential supervision”), και αφετέρου για θέματα πρόληψης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (‘AML/CFT’).

    Βασικός στόχος των υπό διαμόρφωση κατευθυντήριων γραμμών, σύμφωνα με το άρθρο 117(6) της Οδηγίας 2013/36/ΕΕ (‘CRD’), είναι η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των προαναφερθεισών εθνικών αρχών για την αποτελεσματική και έγκαιρη πρόληψη και καταστολή ‘AML/CFT’ εγκλημάτων.

    Παράλληλα, το υπό διαμόρφωση σχέδιο συμπληρώνει τις υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές  της Μικτής Επιτροπής (“Joint Committee”) των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (‘ESAs’) για τη συγκρότηση εποπτικών κολλεγίων (“supervisory colleges”) για ζητήματα AML/CFT.

    Κείμενο διαβούλευσης

  • Καθορισμός καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προσώπων που ασκούν ή άσκησαν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα και ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων

    Στις 17 Μαΐου 2021, δημοσιεύθηκε (ΦΕΚ Β’ 2019) η υπ’ αριθμ. 56591 ΕΞ 2021 Απόφαση (ΦΕΚ Β’ 2019/17.5.2021), βάσει της οποίας καταρτίζεται εθνικός κατάλογος, ο οποίος περιλαμβάνει όσους ασκούν ή άσκησαν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα στην Ελλάδα κατά την άσκηση των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων τους.

    Ο εθνικός κατάλογος σημαντικών δημόσιων λειτουργημάτων δεν συμπεριλαμβάνει ενδιάμεσες ή χαμηλές βαθμίδες της υπαλληλικής ιεραρχίας. Η ιδιότητα της άσκησης σημαντικού δημόσιου λειτουργήματος λαμβάνεται υπόψη για λόγους άσκησης ενισχυμένων μέτρων δέουσας επιμέλειας στο πλαίσιο του Νόμου 4557/2018 για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός (1) έτους μετά την απώλεια της θέσης ή έως ότου κρίνεται από τα υπόχρεα πρόσωπα ότι ενέχονται λόγοι εφαρμογής τους.

    Περαιτέρω, ο εθνικός κατάλογος σημαντικών δημόσιων λειτουργημάτων αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών και κοινοποιείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

    Τέλος, η επικαιροποίηση του εθνικού καταλόγου σημαντικών δημόσιων λειτουργημάτων λαμβάνει χώρα κατόπιν εκ νέου υποβολής σχετικής εισήγησης της Ειδικής Υπηρεσίας της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης της Βουλής των Ελλήνων.

    ΦΕΚ Β’ 2019/17.5.2021

  • Σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων (‘RTS’) της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (‘EBA’) για τη διαμόρφωση μιας πανευρωπαϊκής βάσης δεδομένων στη θεματική της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (‘AML/CFT’)

    Στις 6 Μαΐου 2021, η ‘ΕΒΑ’ έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, έως τις 17 Ιουνίου 2021, σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων για τη διαμόρφωση μιας πανευρωπαϊκής βάσης δεδομένων στο πλαίσιο της παρακολούθησης και του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ των ενεργειών για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

    Η εν λόγω πρωτοβουλία της ‘ΕΒΑ’ προκύπτει από τα ειδικά καθήκοντα που της έχουν ανατεθεί σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, σύμφωνα με το άρθρο 9α του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1093/2010, όπως ισχύει.

    Κείμενο διαβούλευσης

  • Τροποποίηση της απόφασης της Επιτροπής Τραπεζικών και Πιστωτικών Θεμάτων 281/5/17-3-2009 «Πρόληψη της χρησιμοποίησης των εποπτευομένων από την Τράπεζα της Ελλάδος πιστωτικών ιδρυμάτων και χρηματοπιστωτικών οργανισμών για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας» (ΦΕΚ Β΄ 650)

    Στις 27 Απριλίου 2021, δημοσιεύθηκε (ΦΕΚ Β’ 1734) η υπ’ αριθμ. 188/26-4-2020 ΠΕΕ της Τράπεζας της Ελλάδος, με την οποία τροποποιείται η ισχύουσα ΕΤΠΘ 281/5/2009.

    Πιο συγκεκριμένα, αντικαθίσταται το δεύτερο, τρίτο, τέταρτο και πέμπτο εδάφιο της παρ. 5.5.1 της Απόφασης ΕΤΠΘ 281/5/2009, ως ακολούθως:

    «Η επαλήθευση των ανωτέρω στοιχείων των φυσικών προσώπων πραγματοποιείται είτε βάσει πρωτότυπων εγγράφων που εκδίδονται από αξιόπιστες και ανεξάρτητες πηγές και καταγράφονται στο εγχειρίδιο διαδικασιών καταπολέμησης ΞΧ και ΧΤ του ΠΙ είτε, κατόπιν ρητής και ειδικής συγκατάθεσης του φυσικού προσώπου, με άντληση και διαβίβασή τους μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής “eGov-KYC” της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης.

    Ειδικότερα, τα υπ’ αρ. 1-4 στοιχεία του πίνακα (Ονοματεπώνυμο και πατρώνυμο, Αριθμός δελτίου ταυτότητας ή διαβατηρίου, Εκδούσα αρχή, Ημερομηνία και τόπος γέννησης) επαληθεύονται βάσει του Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας ή του Διαβατηρίου (ή ισότιμου εγγράφου) σε ισχύ ή του δελτίου ταυτότητας υπηρετούντων στα Σώματα Ασφαλείας και στις Ένοπλες Δυνάμεις και δύνανται, κατά την έναρξη της επιχειρηματικής σχέσης, να επιβεβαιώνονται κατόπιν της κατά τα ανωτέρω συγκατάθεσης του φυσικού προσώπου, με άντληση και διαβίβασή τους μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής “eGov-KYC” της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης. Κατά τη διάρκεια της επιχειρηματικής σχέσης, τα υπ’ αρ. 1-4 στοιχεία του πίνακα δύνανται να επαληθεύονται, στο πλαίσιο επικαιροποίησής τους, κατόπιν της κατά τα ανωτέρω συγκατάθεσης του φυσικού προσώπου, με άντληση και διαβίβασή τους μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής “eGov-KYC” της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης, εφόσον στα στοιχεία ταυτότητας που αντλούνται ηλεκτρονικά περιλαμβάνεται η φωτογραφία του φυσικού προσώπου.

    Τα υπ’ αρ. 5-8 στοιχεία (Παρούσα Διεύθυνση κατοικίας, Τηλέφωνο επικοινωνίας, Ασκούμενο Επάγγελμα και παρούσα επαγγελματική διεύθυνση, Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (ΑΦ.Μ)) του πίνακα επαληθεύονται από έγγραφα, τα οποία είναι δύσκολο να παραποιηθούν ή να αποκτηθούν με παράνομο τρόπο όπως, ενδεικτικά, πρόσφατο λογαριασμό Οργανισμού Κοινής Ωφελείας, μισθωτήριο συμβόλαιο κατοικίας ή επαγγελματικής στέγης που έχει κοινοποιηθεί στις αρμόδιες φορολογικές υπηρεσίες σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, παραστατικά έγγραφα εκδόσεως ΔΟΥ, άδεια παραμονής αλλοδαπού, βεβαίωση εργοδότη, αντίγραφο τελευταίας μισθοδοσίας, δήλωση έναρξης επιτηδεύματος, επαγγελματική ταυτότητα ή παραστατικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, είτε, με άντληση και διαβίβασή τους μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής “eGov-KYC” της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης.

    Αντίγραφα των ανωτέρω εγγράφων, καθώς και των δεδομένων επαλήθευσης και επιβεβαίωσης που αντλούνται ηλεκτρονικά, φυλάσσονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 30 του ν. 4557/2018, με τρόπο που διασφαλίζει την αυθεντικότητα και την εμπιστευτικότητα των λαμβανομένων στοιχείων».

    Επιπλέον, εξουσιοδοτείται η Διεύθυνση Επιθεώρησης Εποπτευομένων Εταιρειών της Τράπεζας της Ελλάδος για την παροχή σχετικών διευκρινίσεων και οδηγιών.

    ΦΕΚ Β’ 1734/27.4.2021

  • Έκδοση Κανονισμού εφαρμογής μέτρων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας από τα Υπόχρεα Πρόσωπα στην αγορά τυχερών παιγνίων, σύμφωνα με την περ. στ’ της παρ. 3 του άρθρου 28 του Νόμου 4002/2011 (ΦΕΚ Α’ 180)

    Στις 21 Απριλίου 2021, δημοσιεύθηκε (ΦΕΚ Β’ 1633) η υπ’ αριθμ. 554/5/15.04.2021 Απόφαση της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων («ΕΕΕΠ»), η διάρθρωση της οποίας είναι η εξής:

    • στο άρθρο 1 περιλαμβάνονται οι σχετικοί ορισμοί,
    • στο άρθρο 2 περιλαμβάνονται διατάξεις για τον σκοπό/αντικείμενο και το πεδίο εφαρμογής,
    • στο άρθρο 3 περιλαμβάνονται διατάξεις για τις υποχρεώσεις των υπόχρεων προσώπων,
    • στο άρθρο 4 περιλαμβάνονται διατάξεις για τον Υπεύθυνο Συμμόρφωσης,
    • στο άρθρο 5 περιλαμβάνονται διατάξεις για τα καθήκοντα του Υπεύθυνου Συμμόρφωσης,
    • στο άρθρο 6 περιλαμβάνονται διατάξεις για την Έκθεση Συμμόρφωσης,
    • στο άρθρο 7 περιλαμβάνονται διατάξεις για τα μέτρα δέουσας επιμέλειας.
    • στο άρθρο 8 περιλαμβάνονται διατάξεις για την εφαρμογή των μέτρων δέουσας επιμέλειας από τα υπόχρεα πρόσωπα,
    • στο άρθρο 9 περιλαμβάνονται διατάξεις για την εφαρμογή των μέτρων δέουσας επιμέλειας από τα τρίτα μέρη,
    • στο άρθρο 10 περιλαμβάνονται διατάξεις για την υποβολή αναφορών και την απαγόρευση γνωστοποίησης,
    • στο άρθρο 11 περιλαμβάνονται διατάξεις για την τήρηση αρχείων,
    • στο άρθρο 12 περιλαμβάνονται διατάξεις για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα,
    • στο άρθρο 13 περιλαμβάνονται διατάξεις για την πιστοποίηση και επαλήθευση της ταυτότητας του Παίκτη τυχερών παιγνίων που διεξάγονται μέσω Ηλεκτρονικού Λογαριασμού Παίκτη,
    • στο άρθρο 14 περιλαμβάνονται διατάξεις για τον Ηλεκτρονικό Λογαριασμό Περιαγωγής,
    • στο άρθρο 15 περιλαμβάνονται διατάξεις για Πιστοποίηση και επαλήθευση της ταυτότητας του Παίκτη Τυχερών Παιγνίων που διεξάγονται επίγεια,
    • στο άρθρο 16 περιλαμβάνονται διατάξεις για τη βεβαίωση και το πιστοποιητικό κερδών,
    • στο άρθρο 17 περιλαμβάνονται διατάξεις για τη γνωστοποίηση λογαριασμών,
    • στο άρθρο 18 περιλαμβάνονται διατάξεις για τις υποχρεώσεις των οντοτήτων του Φυσικού Δικτύου Τυχερών Παιγνίων,
    • στο άρθρο 19 περιλαμβάνονται διατάξεις για τον έλεγχο συμμόρφωσης,
    • στο άρθρο 20 περιλαμβάνονται διατάξεις για τη διαδικασία συμμόρφωσης,
    • στο άρθρο 21 περιλαμβάνονται διατάξεις για τα διοικητικά μέτρα και τις κυρώσεις,
    • στο άρθρο 22 περιλαμβάνονται διατάξεις για τα κριτήρια προσδιορισμού και επιμέτρησης των διοικητικών κυρώσεων,
    • στο άρθρο 23 περιλαμβάνονται διατάξεις για τις ελαφρυντικές περιστάσεις,
    • στο άρθρο 24 περιλαμβάνονται διατάξεις για την υποτροπή,
    • στο άρθρο 25 περιλαμβάνονται διατάξεις για τη διαδικασία καταβολής του προστίμου,
    • στο άρθρο 26 περιλαμβάνονται λοιπές διατάξεις,
    • στο άρθρο 27 περιλαμβάνονται οι μεταβατικές και καταργούμενες διατάξεις, και
    • στο άρθρο 28 περιλαμβάνονται διατάξεις για την έναρξη ισχύος της εν λόγω Απόφασης (ήτοι 21 Απριλίου 2021).

    Η Απόφαση αυτή συμπληρώνεται από τρία (3) Παραρτήματα που αφορούν:

    • την ενδεικτική απαρίθμηση μεθόδων πιστοποίησης και επαλήθευσης ταυτότητας του παίκτη τυχερών παιγνίων που διεξάγονται μέσω ηλεκτρονικού λογαριασμού ή ατομικής κάρτας παίκτη,
    • την πιστοποίηση και επαλήθευση ταυτότητας του παίκτη κατά την έκδοση βεβαίωσης κέρδους ή πιστοποιητικού κερδών, και
    • την ενδεικτική τυπολογία ύποπτων ή ασύνηθων συναλλαγών στα τυχερά παιγνία.

    ΦΕΚ Β’ 1633/21.4.2021