Οι ευρωπαϊκές τράπεζες καλούνται να δημιουργήσουν ένα κοινό όραμα για τη συμβολή του χρηματοπιστωτικού τομέα στη διατήρηση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας

Η 137η συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου («ΔΣ») της ΕΤΟ πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη στις 24 Νοεμβρίου 2023.  Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών εκπροσωπήθηκε από τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, κ. Γκίκα Χαρδούβελη, και την Acting Γενική Διευθύντρια, κα Χαρούλα Απαλαγάκη.

Μετά το πέρας της συνεδρίασης, η ΕΤΟ εξέδωσε κείμενο με τα ακόλουθα βασικά σημεία:

Οικοδομώντας ένα κοινό όραμα για τις τράπεζες στην Ευρώπη

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας πραγματοποίησε τη συνεδρίασή του στη Μαδρίτη στις 24 Νοεμβρίου 2023. Αποτίμησε την ανθεκτικότητα που πέτυχε τα τελευταία χρόνια ο ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος και την πρόοδο που υπήρξε κατά τη διάρκεια της Ισπανικής Προεδρίας. Συζήτησε εκτενώς τα θέματα στα οποία απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες για την ενίσχυση του κλάδου και της οικονομίας.

Η τρέχουσα συγκυρία χαρακτηρίζεται από αρκετές προκλήσεις, δεδομένων των αναδυόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, των συνεχιζόμενων συγκρούσεων στην Ευρώπη και στον κόσμο, του αβέβαιου μακροοικονομικού περιβάλλοντος, του επίμονου πληθωρισμού και των παρατεταμένων επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης του COVID-19. Σε ένα τέτοιο δυσμενές περιβάλλον, οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν έχουν επιδείξει μόνον αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα αλλά συνεχίζουν να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο ως σταθερό σημείο παροχής χρηματοδότησης. Χάρη στην αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων, την ισχυρή κεφαλαιακή τους επάρκεια και τα σημαντικά επίπεδα ρευστότητάς τους, οι ευρωπαϊκές τράπεζες συνεχίζουν να συνεισφέρουν στην ευρωπαϊκή οικονομία, στηρίζοντας τους πελάτες τους, χρηματοδοτώντας απρόσκοπτα επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Οι πρόσφατες κρίσεις έχουν εντείνει την εξάρτηση της Ευρώπης και την έχουν κάνει περισσότερο ευάλωτη σε διάφορους τομείς, όπως η άμυνα, η ασφάλεια, η ενέργεια και η εφοδιαστική αλυσίδα, επιταχύνοντας την απώλεια ανταγωνιστικότητας της σε σύγκριση με άλλες  οικονομίες, ιδίως των ΗΠΑ και της Ασίας. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντική πηγή ανησυχίας, καθώς μέσω της ανταγωνιστικότητας προωθείται η  ανάπτυξη, η οποία είναι αναγκαία για την ευημερία της Ευρώπης και των πολιτών της. Είναι, επίσης, απαραίτητη για την εξυπηρέτηση του χρέους των κρατών-μελών της ΕΕ και των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε αυτά, τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης, την επένδυση στην ψηφιακή καινοτομία και την (κυβερνο)ασφάλεια, καθώς και την υποστήριξη ενός γηράσκοντος πληθυσμού.

Για να ανακτήσει και να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα της η Ευρώπη θα πρέπει να ενισχύσει τις χρηματοδοτικές της δυνατότητες, καθώς αυτό αποτελεί μονόδρομο για τη διασφάλιση της ευημερίας των πολιτών της. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες είναι υψηλές και ανέρχονται σε τρισεκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση. Κάθε πρόταση που θα περιόριζε τη χρηματοδοτική δυνατότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών, όπως ενδεχόμενη αύξηση των τηρουμένων στην ΕΚΤ ελάχιστων αποθεμάτων θα πρέπει να αποφευχθεί.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, τώρα περισσότερο από ποτέ, η Ευρώπη χρειάζεται ένα τραπεζικό σύστημα, το οποίο θα είναι ανθεκτικό, κερδοφόρο και ανταγωνιστικό. Το τραπεζικό σύστημα είναι ζωτικής σημασίας για τη χρηματοδότηση των ουσιαστικών επενδύσεων, άμεσων και μακροπρόθεσμων.

Οι τράπεζες είναι πλήρως έτοιμες να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να διαδραματίσουν τον ρόλο τους προς την κοινωνία. Ωστόσο, προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη ενός ρυθμιστικού πλαισίου που επιτρέπει στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα να παραμείνει ανταγωνιστικό σε παγκόσμιο επίπεδο και διασφαλίζει τον υγιή ανταγωνισμό για όλες τις οντότητες που παρέχουν χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Επιπλέον, στην τρέχουσα γεμάτη προκλήσεις συγκυρία, που χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις ή συμπράξεις,  η Ευρώπη πρέπει να στοχεύσει στη χρηματοπιστωτική της αυτονομία και – παραμένοντας ανοικτή προς τις τρίτες χώρες - να αναπτύξει περαιτέρω τον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό της τομέα.

«Καθώς πλησιάζουμε σε μια κρίσιμη συγκυρία για την Ευρωπαϊκή Ένωση με τις επόμενες ευρωεκλογές που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2024, πιστεύω ότι είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε τον θεμελιώδη και στρατηγικό ρόλο των τραπεζών στην Ευρώπη, καθότι διανύουμε μία εποχή έντονου μετασχηματισμού», δήλωσε ο Christian Sewing, Διευθύνων Σύμβουλος της Deutsche Bank και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΤΟ. «Ο προγραμματισμός για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης και του μετασχηματισμού των οικονομιών μας, θα πρέπει να περιλαμβάνει στρατηγικές για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού τομέα, με ένα ισχυρό και αποτελεσματικό τραπεζικό σύστημα και με σημαντική διεύρυνση και εμβάθυνση στις Αγορές Κεφαλαίων. Ως εκ τούτου, η ΕΤΟ καλεί τους ευρωπαϊκούς φορείς χάραξης πολιτικής να οικοδομήσουν ένα κοινό όραμα για το τραπεζικό σύστημα, επιτρέποντάς του να εκπληρώσει τον κοινωνικό του ρόλο και να στηρίξει την οικονομία τα επόμενα έτη».

Ενίσχυση των ευρωπαϊκών αγορών κεφαλαίου

Ούτε οι χώρες ούτε οι τράπεζες  είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν όλες τις αναδυόμενες ανάγκες της οικονομίας και για τον λόγο αυτό ένα σημαντικό μέρος πρέπει να προέλθει από την άντληση χρηματοδότησης μέσω των αγορών κεφαλαίου.

Ως εκ τούτου, είναι ύψιστης σημασίας αλλά και επιτακτική η ανάγκη για την Ευρώπη να διαμορφώσει εκείνες τις προϋποθέσεις που θα της επιτρέψουν να προσελκύσει περισσότερα μακροπρόθεσμα επιχειρηματικά κεφάλαια, να ενισχύσει την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς και να διασφαλίσει μεγαλύτερα επίπεδα ολοκλήρωσης μέσω της διαμόρφωσης μιας ουσιαστικής «Ένωσης Κεφαλαιαγορών» (CMU). Σε αντίθετη περίπτωση, η Ευρώπη δεν θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει τον βιώσιμο μετασχηματισμό της και να συμβαδίσει με τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις. Για να επιτευχθούν ουσιαστικές αλλαγές στο προσεχές διάστημα, η περαιτέρω ανάπτυξη και εμβάθυνση των αγορών κεφαλαίου μέσω ενός ευέλικτου και διαχρονικού ρυθμιστικού πλαισίου κρίνεται ζωτικής σημασίας.

Θα πρέπει επίσης να ενισχυθούν οι τιτλοποιήσεις. Η τιτλοποίηση είναι ένα απλό εργαλείο για να διευκολύνει τη χρηματοδότηση ακόμη και σε εταιρείες που δεν έχουν πρόσβαση στις αγορές. Ο όγκος των τιτλοποιήσεων έχει αυξηθεί σε πολλές άλλες οικονομίες όχι όμως και στην Ευρώπη. Στο θέμα αυτό αφήνουμε πολλές ευκαιρίες  αναξιοποίητες. Οι λόγοι είναι πολλοί. Το κανονιστικό μας πλαίσιο είναι εξαιρετικά σύνθετο. Οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και δαπανηρές. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει το ταχύτερο και να ενεργοποιηθεί στην Ευρώπη η αγορά των τιτλοποιήσεων.

Για να εξασφαλίσουμε μια ενιαία αγορά κεφαλαίων  πρέπει να γίνουν πολλές αλλαγές όπως λ.χ. να παραμεριστούν τα διασυνοριακά εμπόδια. Είναι σημαντικό να επιτύχουμε συναίνεση για την ιεράρχηση και τη σειρά των μελλοντικών μεταρρυθμίσεων.

Είναι σημαντικό ότι αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο το γεγονός ότι, πέραν της άρσης των εμποδίων σε επίπεδο ΕΕ, η περαιτέρω ανάπτυξη των αγορών κεφαλαίου μπορεί να επισπευσθεί μόνο με δράσεις/ενέργειες των κρατών-μελών, καθώς και με ευρύτερη κοινωνική αποδοχή των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρονται μέσω της κεφαλαιαγοράς.

Εστίαση στη χρηματοδότηση της βιώσιμης μετάβασης για την εκπλήρωση των στόχων για το κλίμα

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες επιβεβαιώνουν τον ρόλο τους στη διόδευση της χρηματοδότησης σε έργα και επιχειρήσεις που σκοπεύουν να μεταβούν σε πιο βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα και να απεξαρτηθούν από τις ρυπογόνες δραστηριότητές τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι τράπεζες συνεργάζονται στενά με τους πελάτες τους για να εξασφαλίσουν πρόσβαση χωρίς αποκλεισμούς στη χρηματοδότηση της βιώσιμης μετάβασης, καθώς και να ενσωματώσουν τα κριτήρια ESG στις εσωτερικές τους διαδικασίες.

Για να διασφαλιστεί ένα ευνοϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για αυτές τις προσπάθειες, οι τράπεζες ζητούν μεγαλύτερη σαφήνεια ως προς το χρηματοδοτικό πλαίσιο βιώσιμης μετάβασης, καθώς και λύσεις για τη διαθεσιμότητα επαρκών δεδομένων και αποδοτικών κανόνων.

Αυτό που απουσιάζει ιδιαίτερα είναι οι τομεακές οδοί μετάβασης εντός της ΕΕ και οι οδικοί χάρτες που καθορίζουν ένα κοινό πλαίσιο προς διευκόλυνση της  αξιολόγησης της προόδου, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΕΤΟ. Οι τράπεζες εφιστούν, επίσης, την προσοχή στα ζητήματα που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων που διέπουν τη λειτουργία του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, ιδίως δε σε ό,τι αφορά την παροχή κινήτρων  για την ενίσχυση της βιωσιμότητας των «πράσινων» επενδύσεων και την ενθάρρυνση της απαιτούμενης μεταστροφής της οικονομικής δραστηριότητας.

Το ψηφιακό ευρώ

Καθώς η διερευνητική φάση  (investigation phase) για το ψηφιακό ευρώ ολοκληρώθηκε και έχει πλέον ξεκινήσει η προπαρασκευαστική φάση (preparation phase), μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων παραμένουν αναπάντητα, όπως:

• ποιος  είναι ο αντίκτυπος στις υφιστάμενες υποδομές και υπηρεσίες πληρωμών,
• ποια είναι η εκτίμηση κόστους-οφέλους για τους πολίτες, λαμβάνοντας υπόψη τις επιμέρους πτυχές της προστασίας της ιδιωτικότητας και τις επιπτώσεις από την πρόσβαση των τραπεζών στις πηγές χρηματοδότησης, και, ως εκ τούτου, στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ιδίως σε περιόδους οικονομικών δυσχερειών.

Είναι σημαντικό να εντοπιστούν οι ευκαιρίες και να μετριαστούν οι κίνδυνοι ουσιαστικά και σε στενή συνεργασία τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο. Περαιτέρω καθώς έχει δρομολογηθεί τόσο η νομοθετική διαδικασία όσο και η σύνταξη του αναγκαίου οδηγού η ΕΤΟ επαναλαμβάνει την ανάγκη για ένα βιώσιμο σχήμα που θα είναι εύλογο για όλα τα μέρη θα αποφεύγει τις  επαναλήψεις και θα ενισχύει την καινοτομία.

Τέλος η ΕΤΟ εκφράζει τις θερμές της ευχαριστίες για τη δυνατότητα που είχε στη Μαδρίτη να ανταλλάξει απόψεις με την Κα Nadia Calviño, Αντιπρόεδρο της Ισπανικής Κυβέρνησης και Υπουργό Οικονομικών, Εμπορίου και Επιχειρήσεων, τον κ Pablo Hernandez de Gos, Διοικητή της Τράπεζας της Ισπανίας, Rodrigo Buenaventura, Πρόεδρο της Ισπανικής Κεφαλαιαγοράς, καθώς επίσης και τον Enrico Letta, πρώην Ιταλό Πρωθυπουργό, στον οποίο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε να συντάξει έκθεση με συγκεκριμένες προτάσεις για το μέλλον της ενιαίας ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς.

Highlights from the EBF board