Καταπολέμηση οικονομικού εγκλήματος / Καταπολέμηση ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας


Η καταπολέμηση της πρακτικής της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (γνωστή στην αγγλική ορολογία ως "anti-money laundering") άρχισε από τη δεκαετία του 1980 να ανάγεται σε προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις και τις δικαστικές αρχές πολλών κρατών ανά την υφήλιο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε όμως ειδικά στο πρόβλημα της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος ως διαύλου για τη νομιμοποίηση τέτοιων εσόδων. Εκτιμώντας ότι όταν οι διαμεσολαβούντες χρηματοπιστωτικοί φορείς, και ειδικότερα τα πιστωτικά ιδρύματα, χρησιμοποιούνται ως δίαυλοι για τη νομιμοποίηση του προϊόντος παράνομων δραστηριοτήτων η φερεγγυότητα και η σταθερότητα του ενεχόμενου φορέα, αλλά και η αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο σύνολό του, μπορούν να κλονιστούν σοβαρά, με αποτέλεσμα την απώλεια της εμπιστοσύνης του κοινού σε αυτό, οι αρμόδιες εποπτικές αρχές των πιστωτικών ιδρυμάτων άρχισαν, σε συνεργασία με τις εθνικές κυβερνήσεις, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ρυθμιστικής παρέμβασης.

  • Σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για θέματα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και “digital onboarding” πελατών για σκοπούς “Know Your Customer” (‘KYC’)

    Τον Ιανουάριο 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να συγκροτήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων για θέματα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και “digital onboarding” πελατών στο πλαίσιο εφαρμογής πρακτικών ‘KYC’ από πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα.

    Η εν λόγω ομάδα εμπειρογνωμόνων, η οποία αναμένεται να συσταθεί την άνοιξη του τρέχοντος έτους, θα συνδράμει το έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί θεματολογίας που άπτεται της ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και της εξ’ αποστάσεως εφαρμογής πρακτικών ‘KYC’, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 910/2014 «σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά» (“eIDAS Regulation”).

    Η ομάδα εμπειρογνωμόνων θα απαρτίζεται από εκπροσώπους:

    • εθνικών ρυθμιστικών και εποπτικών αρχών των κρατών μελών της ΕΕ,
    • ενώσεων εκπροσώπησης πιστωτικών και χρηματοδοτικών ιδρυμάτων, και
    • ενώσεων καταναλωτών.

  • Γνώμη της Μικτής Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (‘EBA’, ‘EIOPA’, ‘ESMA’) για τη χρήση καινοτόμων λύσεων από πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα για σκοπούς Know Your Customer (KYC)

    Στις 23 Ιανουαρίου 2018, οι τρεις (3) Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές (‘ESAs’) εξέδωσαν Γνώμη, μέσω της Μικτής Επιτροπής (“Joint Committee”), προς τις αρμόδιες εθνικές αρχές αναφορικά με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογικών λύσεων από πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα (“credit and financial institutions”) για σκοπούς εφαρμογής μέτρων δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη.

    Στη Γνώμη οι ‘ESAs’ διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο οι καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις που χρησιμοποιούνται από πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα είναι σε θέση να συνδράμουν στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους σε σχέση με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ΚΞΧ/ΚΧΤ).

    Περαιτέρω, οι ‘ESAs’ επιδιώκουν να ενθαρρύνουν τις αρμόδιες εθνικές αρχές στη στήριξη της χρήσης τέτοιων λύσεων από πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα, όταν αυτές οι λύσεις αποσκοπούν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της συμμόρφωσης των εν λόγω ιδρυμάτων υπό το πρίσμα της ΚΞΧ/ΚΧΤ.

    Εντούτοις, επισημαίνουν συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου ΚΞΧ/ΚΧΤ που σχετίζονται με τις εν λόγω λύσεις, καθώς και ευρύτερες πτυχές εσωτερικού ελέγχου που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι αρμόδιες εθνικές αρχές κατά την άσκηση εποπτείας σε πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα που προβαίνουν στη χρήση τέτοιων λύσεων. Ειδικότερα, οι αρμόδιες εθνικές αρχές θα πρέπει να εξετάζουν (μεταξύ άλλων):

    • τους υφιστάμενους εσωτερικούς μηχανισμούς επίβλεψης και ελέγχου,
    • την ποιότητα, επάρκεια και αξιοπιστία των εφαρμοζόμενων μέτρων δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη, και
    • τους γεωγραφικούς κινδύνους.

    Γνώμη της Μικτής Επιτροπής

  • Συμβιβαστικό κείμενο της πρότασης Οδηγίας που τροποποιεί την Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 (‘AMLD 5’)

    Τον Δεκέμβριο του 2017 ολοκληρώθηκαν οι διαβουλεύσεις σε επίπεδο τριμερούς διαλόγου επί της πρότασης Οδηγίας για την τροποποίηση της ισχύουσας Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 «σχετικά με την πρόληψη της χρήσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας».

    Το συμβιβαστικό κείμενο θα πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο Υπουργών και, ακολούθως, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προτού δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

    AMLD 5 Compromise Text

  • Τροποποίηση άρθρου 51 του ν. 3691/2008 περί ευθύνης των νομικών προσώπων από αξιόποινες πράξεις νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες

    Στις 13 Δεκεμβρίου 2017, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως  (ΦΕΚ Α’ 191) ο ν. 4506/2017 «Ανανέωση - τροποποίηση - κωδικοποίηση της σύμβασης περί παροχής ειδικής άδειας εκμετάλλευσης του αποκλειστικού δικαιώματος του Ελληνικού Δημοσίου στη πρόσβαση και χρήση της ονομαστικής θέσης των 39ο ανατολικώς επί της τροχιάς των τεχνητών γεωστατικών δορυφόρων της Γης και των συσχετισμένων αυτής ραδιοσυχνοτήτων τηλεπικοινωνίας δια της κατασκευής, εκτόξευσης, λειτουργίας και εμπορικής εκμετάλλευσης ενός συστήματος δορυφορικών τηλεπικοινωνιών πανελλήνιας και διασυνοριακής εμβέλειας υπό την επωνυμία: ΕΛΛΑΣ SAT (HELLAS SAT) και άλλες διατάξεις».

    Με το έκτο άρθρο του εν λόγω Νόμου τροποποιούνται οι διατάξεις του άρθρου 51 του ν. 3691/2008 σχετικά με την ευθύνη των νομικών προσώπων από αξιόποινες πράξεις νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.

    Νόμος 4506/2017

  • Τελικό σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων της Μικτής Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (‘ESAs’) στο πλαίσιο της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 (‘AMLD 4’)

    Στις 6 Δεκεμβρίου 2017 η Μικτή Επιτροπή (“Joint Committee”) των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (‘EBA’, ‘EIOPA’, ‘ESMA’) δημοσίευσε το τελικό σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων (“draft regulatory technical standards”) δυνάμει του άρθρου 45(6) της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 (‘AMLD 4’).

    Σύμφωνα με το άρθρο 45(5) της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849, τα κράτη μέλη της ΕΕ απαιτούν από τις υπόχρεες οντότητες (π.χ. πιστωτικά ιδρύματα) που ανήκουν σε όμιλο, σε περίπτωση που η νομοθεσία τρίτης χώρας (ήτοι χώρας εκτός ΕΟΧ) δεν επιτρέπει την εφαρμογή πολιτικών και διαδικασιών για σκοπούς καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας («ΚΞΧ/ΧΤ»), να εξασφαλίζουν ότι τα υποκαταστήματα και οι θυγατρικές (των οποίων την κυριότητα έχουν κατά πλειοψηφία):

    • εφαρμόζουν επιπρόσθετα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ΚΞΧ/ΧΤ, και
    • ενημερώνουν σχετικά τις αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους καταγωγής τους.

    Το σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων εξειδικεύει τα επιπρόσθετα μέτρα, καθώς και τις “de minimis” ενέργειες στις οποίες οφείλουν να προβαίνουν τα πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα σε περίπτωση που νομοθεσία τρίτης χώρας (ήτοι χώρας εκτός ΕΟΧ) δεν επιτρέπει την εφαρμογή πολιτικών και διαδικασιών για σκοπούς ΚΞΧ/ΧΤ.

    Το σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων θα υποβληθεί προς έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, υπό την επιφύλαξη διατύπωσης αλλαγών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή αντιρρήσεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή/και το Συμβούλιο Υπουργών, θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

    Σχέδιο ρυθμιστικών τεχνικών προτύπων της Μικτής Επιτροπής