Καταπολέμηση οικονομικού εγκλήματος / Καταπολέμηση ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας


Η καταπολέμηση της πρακτικής της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (γνωστή στην αγγλική ορολογία ως "anti-money laundering") άρχισε από τη δεκαετία του 1980 να ανάγεται σε προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις και τις δικαστικές αρχές πολλών κρατών ανά την υφήλιο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε όμως ειδικά στο πρόβλημα της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος ως διαύλου για τη νομιμοποίηση τέτοιων εσόδων. Εκτιμώντας ότι όταν οι διαμεσολαβούντες χρηματοπιστωτικοί φορείς, και ειδικότερα τα πιστωτικά ιδρύματα, χρησιμοποιούνται ως δίαυλοι για τη νομιμοποίηση του προϊόντος παράνομων δραστηριοτήτων η φερεγγυότητα και η σταθερότητα του ενεχόμενου φορέα, αλλά και η αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο σύνολό του, μπορούν να κλονιστούν σοβαρά, με αποτέλεσμα την απώλεια της εμπιστοσύνης του κοινού σε αυτό, οι αρμόδιες εποπτικές αρχές των πιστωτικών ιδρυμάτων άρχισαν, σε συνεργασία με τις εθνικές κυβερνήσεις, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ρυθμιστικής παρέμβασης.

  • Κανονισμός (ΕΕ) 2015/847 περί στοιχείων που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών

    Στις 5 Ιουνίου 2015, δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κανονισμός (ΕΕ) 2015/847«περί στοιχείων που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών», με τον οποίο καταργείται ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1781/2006 «περί των πληροφοριών για τον πληρωτή που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών».

    Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 27, ο Κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ, είκοσι (20) ημερολογιακές ημέρες μετά την ημερομηνία δημοσίευσής του, ήτοι την Πέμπτη, 25 Ιουνίου 2015, ενώ η εφαρμογή του θα ξεκινήσει στις 26 Ιουνίου 2017.

  • Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 σχετικά µε την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας

    Στις 5 Ιουνίου 2015, δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 «σχετικά µε την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας».

    Με την εν λόγω Οδηγία, καταργούνται τόσο η Οδηγία 2005/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσο και η Οδηγία 2006/70/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

    Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 68, η Οδηγία θα τεθεί σε ισχύ είκοσι (20) ημερολογιακές ημέρες μετά την ημερομηνία δημοσίευσής της, ήτοι την Πέμπτη, 25 Ιουνίου 2015. Στη συνέχεια, τα κράτη-μέλη θα έχουν περιθώριο δύο (2) ετών για την ενσωμάτωση των διατάξεών της στο εθνικό τους δίκαιο.

  • Εφαρμογή της Οδηγίας 2005/60/ΕΚ

    Στις 11 Απριλίου 2012 δημοσιεύτηκε η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της Οδηγίας 2005/60/ΕΚ για την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Ο στόχος της εν λόγω έκθεσης είναι τριπλός:

    • να ενημερώσει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των διατάξεων της Οδηγίας από τα κράτη-μέλη,

    • να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 42 (ειδική εξέταση της αντιμετώπισης των δικηγόρων και άλλων ανεξάρτητων επαγγελματιών νομικών) και στο άρθρο 43 (ποσοστά των ορίων όσον αφορά τον προσδιορισμό των πραγματικών δικαιούχων) της Οδηγίας 2005/60/ΕΚ, και

    • να εξετάσει την ανάγκη τροποποιήσεων μέσα από το πρίσμα τόσο των πορισμάτων της ίδιας της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και των διεθνών προτύπων που υιοθετήθηκαν πρόσφατα από την FATF.

    Η έκθεση τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τη 13η Ιουνίου 2012. Η Επιτροπή προτίθεται να προβεί στην έκδοση πρότασης Οδηγίας για την τροποποίηση της Οδηγίας 2005/60/ΕΚ το φθινόπωρο του 2012.

    European Commission (2012): Report on the application of Directive 2005/60/EC on the prevention of the use of the financial system for the purpose of money laundering and terrorist financing, April (COM 2012, 168 final), διαθέσιμο στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση:

    http://ec.europa.eu/internal_market/company/docs/financial-crime/20120411_report_el.pdf

    http://ec.europa.eu/internal_market/company/docs/financial-crime/20120411_report_en.pdf

  • Δήλωση και έλεγχος περιουσιακής κατάστασης βουλευτών, δημοσίων λειτουργών, ιδιοκτητών MMΕ και άλλων κατηγοριών προσώπων

    Στις 9 Απριλίου 2012 δημοσιεύτηκε ο ν. 4065/2012 σχετικά με την «Τροποποίηση του ν. 3213/2003 Δήλωση και έλεγχος περιουσιακής κατάστασης βουλευτών, δημοσίων λειτουργών, ιδιοκτητών MMΕ και άλλων κατηγοριών προσώπων» και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 77, 9.4.2012). Ο νόμος, μεταξύ άλλων, τροποποιεί τα άρθρα 3 και 6 του ν. 3213/2003 (ΦΕΚ Α 309, 31.12.2003), επιβάλλοντας πρόσθετες υποχρεώσεις:

    • στα υπόχρεα πρόσωπα του άρθρου 5 του ν. 3691/2008 (άρθρο 6 ν. 4065/2012), και

    • στα φυσικά πρόσωπα και στους υπαλλήλους των νομικών προσώπων του άρθρου 5 του ν. 3691/2008 (άρθρο 7 ν. 4065/2012).

  • Συγκρότηση Φορέα διαβούλευσης ιδιωτικού τομέα για την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας

    Στις 19 Μαρτίου 2012 δημοσιεύτηκε η Υπουργική Απόφαση αριθμ. 12965/Β.578 σχετικά με το «Διορισμό Προέδρου και μελών του Φορέα διαβούλευσης ιδιωτικού τομέα για την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας». Το έργο του Φορέα διαβούλευσης, στον οποίο εκπροσωπούνται είκοσι (20) φορείς, μεταξύ των οποίων και η Ελληνική Ένωση Τραπεζών, συνίσταται στη συνεργασία και διαβούλευση με τους εκπροσώπους των φορέων των επιμέρους κατηγοριών «υπόχρεων προσώπων», προκειμένου να επιτευχθεί η πληρέστερη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις τους, όπως αυτές προκύπτουν από τις διατάξεις του ν. 3691/2008.

    Ο εν λόγω Φορέας καθώς και οι φορείς εκπροσώπησης των υπόχρεων προσώπων συνεργάζονται με τις αρμόδιες αρχές για την παροχή διευκρινιστικών οδηγιών και την αντιμετώπιση τυχόν τεχνικών θεμάτων, ενώ παράλληλα προβαίνουν σε τακτική ενημέρωση της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών, η οποία ασκεί τις αρμοδιότητες του Κεντρικού Συντονιστικού Φορέα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 του ν. 3691/2008, όπως ισχύει. Πρόεδρος του Φορέα ορίζεται ο Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών ενώ η θητεία των μελών του είναι τριετής και δύναται να ανανεώνεται.