Τοποθέτηση της κ. Φωτεινής Ιωάννου (Προέδρου της Συντονιστικής Επιτροπής Διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων Δανείων) και της Γενικής Γραμματέως της ΕΕΤ, κ. Χαρ. Απαλαγάκη, στην Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης του Ελληνικού Κοινοβουλίου, την 30η Οκτωβρίου 2020, στο σχέδιο Νόμου «Ρυθμίσεις για την επιτάχυνση της εκδίκασης εκκρεμών υποθέσεων του ν. 3869/2010».

Όταν το 2010 άρχισε να ισχύει ο νόμος Κατσέλη κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι 10 χρόνια μετά θα χρειαζόταν ένας ειδικός νόμος για να διαχειριστούμε την εκκρεμότητα για τις πολλές ακόμη αδίκαστες υποθέσεις. ΄Ολοι πιστεύαμε ότι ακόμη και με τους ελληνικούς ρυθμούς απονομής της Δικαιοσύνης σε 4 – 5χρόνια θα είχαν εκδικαστεί όλες οι υποθέσεις. Διότι πράγματι, η διαχείριση της υπερχρέωσης ενός φυσικού προσώπου, ακόμη και όταν υφίστανται οφειλές του έναντι του Δημοσίου, των Ασφαλιστικών Οργανισμών και ιδιωτών, αποτελεί κατά βάση μία απλή υπόθεση. Ωστόσο, η ανταπόκριση της πράξης και η εφαρμογή του ν. 3869/2010, δεν ήταν η αναμενόμενη. Τα αίτια καθυστερήσεων υπήρξαν πολλά και ένα εξ αυτών, ήταν και οι δυνατότητες των δανειοληπτών να προσφύγουν, με την υποβολή περισσότερων αιτήσεων. Από τα σήμερα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι αρκετές δεκάδες χιλιάδες αιτήσεις (με συνολικό ύψος δανείων κοντά στα €6δις) του ν. 3869/2010 εκκρεμούν ακόμη και σήμερα, και μάλιστα, στα Περιφερειακά ιδίως Ειρηνοδικεία, έχουν προσδιοριστεί σε απώτερη δικάσιμο.   Επίσης πλέον το 40% των σχετικών αιτήσεων απορρίπτεται και αυτό αποτελεί κατά την άποψή μας μία σαφή ένδειξη ότι έγινε και κατάχρηση του νόμου από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Συμμεριζόμαστε, πλήρως, την άποψη ότι είναι προς το συμφέρον όλων των μερών η ταχεία εκκαθάριση των συγκεκριμένων υποθέσεων, καθώς μάλιστα επίκειται την 1η Ιανουαρίου 2021 η έναρξη ισχύος και του νέου πτωχευτικού κώδικα, ο οποίος αναμένεται να δημιουργήσει σημαντική νέα ύλη για τα Ειρηνοδικεία (αναφορικά με την πτώχευση φυσικών προσώπων).

Είναι γνωστό ότι χώρα μας έχει επανειλημμένα καταδικαστεί από το δικαστήριο των δικαιωμάτων του ανθρώπου για σημαντικές καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, όχι μόνο στην ποινική δίκη, αλλά κυρίως σε διαφορές ιδιωτικού δικαίου. Από την άποψη αυτή κάθε προσπάθεια επιτάχυνσης στο ρυθμό απονομής της δικαιοσύνης πρέπει να επιδοκιμαστεί. Εξάλλου, η ανάγκη περαίωσης των εκκρεμών υποθέσεων του ν. 3869/2010 έχει γίνει αντιληπτή εδώ και χρόνια και  υπήρξαν ενδιάμεσα τροποποιήσεις (με σημαντικότερες το 2015 και το 2018) αλλά σήμερα έχουμε μία ολοκληρωμένη και ριζική θα έλεγε κανείς προσέγγιση, η οποία μάλιστα κινείται πάνω σε δύο σύγχρονους άξονες, συμβατούς με τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια.

Το πρώτο προφανές βήμα προόδου αφορά τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, για τη συλλογή οικονομικών στοιχείων και την διασταύρωση οικονομικής φύσεως πληροφοριών. Ξεκινήσαμε με το ν. 4469/2017 (εξωδικαστικός) και εφαρμόσαμε την ίδια ηλεκτρονική διαδικασία και στο ν. 4605/2019 και στο ν. 4714/2020. Η περαιτέρω και οριζόντια αξιοποίηση σύγχρονων μέσων της τεχνολογίας εξοικονομεί σοβαρούς Ανθρώπινους πόρους, ιδίως σε επίπεδο Δικαιοσύνης. Για τις τράπεζες η νέα διαδικασία εκκαθάρισης των παλαιών υποθέσεων θα απαιτήσει επίσης προσαρμογές στον τρόπο διαχείρισης, αλλά προτιθέμεθα να προβούμε σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες.  Συμφωνούμε με την ηλεκτρονική υποβολή της αιτήσεως και την ηλεκτρονική διασταύρωση στοιχείων. Σήμερα, πλέον έχουμε όλοι εξοικειωθεί με τις ηλεκτρονικές διαδικασίες και προφανώς ο δανειολήπτης, που επικαλείται αδυναμία να εξυπηρετήσει τις οφειλές του, θα πρέπει να δηλώσει με πληρότητα και διαφάνεια όλα τα περιουσιακά του στοιχεία. Αυτό, δηλαδή η γνωστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη ισχύει ήδη από παλιά και επεκτάθηκε περισσότερο στο τραπεζικό και φορολογικό απόρρητο το 2015. Από την άποψη της ουσίας δεν βλέπουμε αλλαγές, αλλά ο νόμος εκσυγχρονίζεται διαδικαστικά.

Το δεύτερο βήμα σοβαρής αποσυμφόρησης της Δικαιοσύνης και σε επίπεδο υλικοτεχνικών υποδομών, και εξοικονόμησης περιττής ενασχόλησης όσων ασχολούνται με την απονομή της Δικαιοσύνης (Δικαστών και Δικηγόρων) ισχύει ήδη από την 1η Ιανουαρίου 2016, μετά τις τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας από το ν. 4335/2015. Σε όλα τα πρωτοβάθμια Δικαστήρια δεν υπάρχει πλέον προφορική συζήτηση αλλά όλο το κρίσιμο για τη διεξαγωγή της δίκης υλικός υποβάλλεται, γραπτά, εντός σύντομης προθεσμίας 100 ημερών από τους διαδίκους.  Η υιοθέτηση ενός αντίστοιχου πρότυπου (με προσαρμογή των προθεσμιών) και για τις υποθέσεις του ν. 3869/2010 (στις οποίες υφίσταται διάσταση απόψεων και αντιδικία μεταξύ οφειλέτη και δανειστών του), καθιστά τη διαδικασία ομοιόμορφη και προάγει την ασφάλεια δικαίου.

Φυσικά, σε μία διαδικασία όσο ταχυκρατική και αν είναι πρέπει να διασφαλίζεται το δικαίωμα του διαδίκου να εκφέρει τις απόψεις του, να υποβάλει τα αιτήματά του, να προτείνει και αποδείξει τους ισχυρισμούς του.

Το νομοσχέδιο ανταποκρίνεται σε όλα τα παραπάνω και ακολουθεί μία γνωστή ήδη από το 2015 διαδικασία, που δίνει έμφαση στη γραπτή διαδικασία των υποθέσεων στον πρώτο βαθμών. Η διαδικασία αυτή αποτελεί πλέον τον κανόνα για τις ιδιωτικού δικαίου δίκες , έχουμε πλέον εξοικειωθεί και δεν παρατηρούνται ούτε φαινόμενα καθυστερήσεων, με προφορικές αναπτύξεις, και συνακόλουθα ούτε καθυστερήσεις. Περιορίσαμε τα τελευταία χρόνια, τις ανάγκες σε αίθουσες και άλλες υποδομές.

Βεβαίως, όπως έχουμε τονίσει κατ’ επανάληψη σε αυτή την αίθουσα όσοι ασχολούμαστε με την πράξη, πάντα πρέπει να δούμε πώς θα εφαρμοστεί ο νόμος στην πράξη, αυτή θα μας αναδείξει και τα προβλήματά του.

Φυσικά, ανεξάρτητα από το νόμο που ισχύει, θα είμαστε πάντα πρόθυμοι να συζητήσουμε διμερείς συμβιβαστικές λύσεις και θα αφήσουμε τις δικαστικές διαδικασίες μόνο για τις πιο σύνθετες εκείνες περιπτώσεις, όπου πράγματι ένα θέμα είναι τόσο αμφισβητούμενο ώστε να πρέπει να το επιλύσουν τα δικαστήρια.